باسمه تعالی
کارگروه پژوهشی خدمات نوین بانکی هسته حقوق بانکی دانشگاه امام صادق (علیه السلام)
خدمات نوین بانکی به خدماتی اطلاق میشود که در سایه پیشرفت تکنولوژی به تسهیل امورات بانکی افراد کمک میکنند. ابتدایی ترین مصداق خدمات نوین بانکی دستگاه های عابر بانک هستند که از سال 1350 با تعدادی اندک در ایران شروع به کار نمودند و امروزه به قدری فراگیر و عادی شدهاند که دیگر عنوان “خدمت نوین” برآنها اطلاق نمی‌شود. اما خدمات نوین بانکی متوقف به دستگاه های عابر بانک نشده است. بانک‌ها با فراگیر شدن شبکه اینترنت، نرم افزارهای همراه بانک و بانکداری اینترنتی خود را به مشتریان ارائه نمودند و در کنار بانک‌ها، شرکت‌هایی که اصطلاح به آنها فینتک گفته میشود نیز با هدف تسهیل امورات مالی افراد توسعه یافتند. همینطور شرکت های پی اس پی که واسطه بین بانک‌ها و مشتریان تجاری بوده و وظیفه پیاده سازی خدمات بانکی را برای عموم مردم را دارند نیز به کمک شبکه بانکی آمدند. اما در دهه اخیر و خصوصاً طی سه سال گذشته که به سبب بیماری کرونا، شرایط خاصی بر مراودات اجتماعی حاکم شده بود، گسترش خدمات نوین بانکی سرعت چشم گیری پیدا کرد بطوری که شاهد مواردی مانند نئوبانک ها، احراز هویت غیرحضوری بانکی، ارائه کارت های بانکی بصورت پستی و .. بودیم. بانک مرکزی نیز در راستای نیاز بیان شده، در اسفندماه 1400 “دستورالعمل حدود و چگونگی ارائه غیرحضوری خدمات پایه به ارباب رجوع در بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی” را ابلاغ نمود. علاوه بر موارد فوق، مواردی مانند نقش رمز ارزها، گسترش هوش مصنوعی در مبادلات و خدمات مالی نیز در خدمات نوین بانکی بسیار قابل توجه است که به زودی شاهد حضور آنها در این عرصه خواهیم بود.
با توجه به نوظهور بودن موارد فوق و نیاز نظام بانکی به بررسی جوانب فقهی و حقوقی و بیان آثار و پیامدهای آنها، کارگروه پژوهشی “خدمات نوین بانکی” هسته حقوق بانکی دانشگاه امام صادق (ع) تاسیس شد تا به بررسی چالش های فقهی حقوقی و بیان مزایا و معایب خدمات بپردازد و همینطور با بررسی تطبیقی خدمات نوین بانکی در سایر کشور ها و بومی سازی آنها با قواعد فقهی و حقوقی نظام حقوقی کشور ایران بتواند با ارائه پیشنهادات و بررسی های خود یاریگر نظام پولی و بانکی نظام جمهوری اسلامی باشد. امید است که این کارگروه، در آینده‌ای نزدیک، بتواند گام‌های مهمی در راستای اعتلای نظام بانکداری اسلامی بردارد.