🔸 جلسه‌ای دیگر از جلسه از سلسله نشست های علمی دوشنبه های حقوق بانکی، این بار با موضوع بررسی ماهیت فقهی و حقوقی رمزارزها و با ارائه حجت الاسلام والمسلمین دکتر شاهنوش برگزار گردید. 

ایشان در بدو امر، بیان داشتند که متاسفانه عمده مقالات حقوقی مرتبط با رمزارزها، به بستر تحقق رمزارز توجه نداشته و رمز ارز را معادل یک مال خارجی پنداشته اند و این تلقی نادرستی است. 

پیش از ورود به تبیین ماهوی موضوع، لازم است تکلیف مقدماتی را روشن نماییم: 

۱. مفهوم بلاک چین: اساسا این تکنولوژی گفتگو راجع به رمز ارز را ممکن کرده است. باید توجه داشت که مفهوم بلاک چین اساسا به واسطه یک بستر حقوقی و اعتباری محقق شده است نه ابزارهای فیزیکی و الکترونیکی آن. 

بلاک چین نوعی از قرارداد حقوقی یا شبه حقوقی است که درخصوص چگونگی ثبت اطلاعات صحبت میکند. یعنی از رویکرد سنتی که مبتنی بر ثبت اطلاعات توسط یک فرد امین، رویگردان شده و به ثبت همه اطلاعات توسط همه افراد و اعضا روی آورده است. رمز ارز یک موجودیت است در بستر بلاک چین. 

۲. مفهوم مالیت: مالیت یعنی چیزی به گونه ای باشد که مردم بدان گرایش پیدا کنند( مال الیه الناس). با این بیان، مال شخصی وجود ندارد بلکه مالیت تنها در بستر عرف اتفاق می افتد. مال عینیت دارد اما نه عینیت هستی شناختی بلکه معرفت شناختی. زیرا مالیت وابسته به ادراک عرفی است و ادارک مشترک میان افراد جامعه محسوب می گردد. 

۳. پول: مالی است که حداقل سه ویژگی دارد : اول، قابلیت ذخیره مالیت دارد. دوم، خط کش مناسبی است برای ارزش گذاری اقتصادی. سوم، امکان معامله را فراهم می آورد و کالاها را با یکدیگر قابل سنجش می کند و ابزار معامله می شود. 

۴. حاکمیت: مفهوم دیگری که در کنار پول به ناچار باید مورد بحث قرار گیرد، حاکمیت و دولت است. چون یک نهادی باید تضمین کند که پول واقعی است و حقیقتا ویژگی های پول را دارد و از همینجا مفهوم ضرب سکه و چاپ پول ایجاد شده است. پس حاکمیت مرکزی هم به پول مالیت می بخشد و هم می تواند آن را کنترل کند. 

۵. مفهوم ارز: پولی که در یک نظام حقوقی ایجاد شده باشد، و در یک نظام حقوقی دیگر وارد شده و مورد استفاده قرار می گیرد. 

و در انتها با استفاده از مقدمات پیشین، این نتیجه را استنباط کردند که : بیت کوین در واقع رمز و کلیدی منحصر به فرد برای حل معادله است که تعداد محدودی دارد و راه اثبات آن، همان توافقی است که در بستر بلاک چین محقق می گردد.

⚖️ اندیشکده حقوق بانکی دانشگاه امام صادق علیه‌السلام